3 farklı temel gıdada kalem kalem maliyet

CANAN ERASLAN'IN HABERİ

Bütün dünyanın derdi olan enflasyonda yüksek seyir devam ederken, gıdada yaşanan sebepsiz fiyat artışları, son günlerin en önemli konularından biri. Bazı market yöneticileri, zamların sorumlusu gibi gösterilmekten duydukları rahatsızlıkları yüksek perdeden dile getirince tartışma farklı bir seyir aldı. Konuya bazı siyasi taraflar da yorumlarıyla katılınca iş merkezinden sapma eğilimi gösterse de, konunun merkezine inerek örnekleme yapmayı tercih ettik. Ülkemizde yerel zincirlerden oluşan Türkiye Perakendeciler Federasyonu’nun (PERDER) Başkan Vekili ve İstanbul PERDER Başkanı Faruk Güzeldere ile konuştuk.

“Fiyatları market mi yükseltiyor” diye sorduğumuz Güzeldere “Ülkemizde 128 bin bakkal, 43-44 bin tane organize perakendeci (5 zincir 38 bin, yereller 6 bin civarı) 5600 akaryakıt istasyonu marketi, 27 bin büfesi, kuruyemişçisi, kozmetik marketi, gıda marketi varken, 400-500 kişiye bir market düşerken (Avrupa’da bu 3000-3500 kişiye bir market) kimse bağımsız olarak fiyat artıramaz” dedi ve ekledi: “Burada devletin görevi, rekabetin bozulmasını önlemektir. Adil rekabet ortamını oluşturup denetleme yetkisini kullanarak...”

Ticaret Bakanlığı ve Tarım İl Müdürlüğü ekipleri, fahiş fiyat denetimlerini artırdı.

Güzeldere, çiğ sütte üreticiden alınan fiyatın 10-11 lirayı bulduğunu, 1 kilo kaşarın sadece süt maliyetinin 121 lira olduğunu, 1 litre zeytinyağının 85 liraya mal olduğunu, 5 litrelik zeytinyağının ham fiyatının 400 lirayı bulduğunu, 32 liraya mal olan tavuk kilogram fiyatının bugün marketlerde 25 lira olduğunu anlatarak aslında fiyat artışlarının maliyet kaynaklı olduğunu da dile getirdi ve “Bunlar ham fiyat. Bunun üzerine elektrik, kira, personeli eklemedik bile” dedi.

25 LİRALIK DOLAR İÇİN FİYATLAMA YAPMAMALI

Bugünlerde hem asgari ücret hem de EYT için çalışma olduğunu, fiyatlamalarda bunun da etkili olduğunu ifade eden Güzeldere “Bütün dünyada enflasyon var ama bizde bir de dolar etkisi söz konusu. Dolar 18,60-19,00 lirayken, 25 lira olacağını bekleyerek hesap yaparsanız olmaz. Bunu bahane edenler oluyor. Ayrıca EYT konusu var, yeni asgari ücret var. Bunun beklentisiyle fiyat artıranlar var ki, bu önden yüklemeli zam oluyor. Bunun önlenmesi gerekiyor. Hepimiz aynı gemideyiz. Bu sorunu hep birlikte çözmeliyiz. Gıda, en önemli milli güvenlik sorunu olarak ele alınmalı” diye konuştu. Güzeldere, Elektrik, kira ve personel giderinin market işletme giderinin yüzde 20’sini oluşturduğunu da ifade etti. Faruk Güzeldere üç gıda ürününde maliyetleri şöyle sıraladı:

> PEYNİR: Açıklanan resmî rakamlara göre çiğ süt 8,50 lira fakat süt miktarı ihtiyacın yüzde 30 altında olduğu için mandırada süt fiyatı 11 lirayı bulmuş durumda. 1 kilogram kaşar 11 litre sütten çıkıyor ve sadece kaşarın süt maliyeti 121 liraya ulaşıyor.

> ZEYTİNYAĞI: 1 litre sızma zeytinyağı, 4,5-5 kilogram zeytinden çıkıyor. Sadece zeytin bedeli 85 lira. Alım fiyatı da bu şekilde açıklandı. 5 litrelik zeytinyağı tenekesinin tanesi 30 lira. Zaten yağı çıkarıp tenekeye koydunuz, litre fiyatı 90 lira.

> TAVUK: Bir kilogram tavuğun üretim maliyeti 32 lira civarında. Fakat bütün tavuğun kilo fiyatı bugünlerde 25 lira. Yani bütün tavukta üretici zararda. Parça ürün sebebiyle maliyetini karşılayabiliyor ancak.

FIRSATÇILIK VAR AMA HER ALIM STOK DEĞİL

“Fırsatçılık da var, stokçuluk da. Ancak her alım stokçuluk değil. Perakendeci, lojistik maliyetinden dolayı ürünlerinde yedekli gitmek zorunda. 1 aylık stok fırsatçılık değildir. TÜFE-ÜFE farkı ortada. Perakendeci fedakarlık yapıyor. Tüketici, tüccar, gübreci, yemci herkes stok yaptı. Fiyat artacak diye alım yapan tüketici çok fazla. Bu da dengeyi bozuyor. Zamanında, ihtiyacımız kadar almaya özen gösterelim.”

ZORLUKLAR HÜKÛMETE NET ANLATILAMIYOR

“Bu ülkenin yüzde 43-45’i asgari ücretle geçiniyor. Şu anda da asgari ücret belirleme aşamasındayız. Birçok üründe bu artış dikkate alınarak fiyat belirleme yöntemi var. Bu yanlış. Ben sektörün oyuncularının zorluklarının, yaşanan gelişmelerin hükümete net ve doğru iletilmediğini düşünüyorum. Evet, matematik bozuldu ülkemizde. Kanun koyucu, adil rekabeti sağlamalı.”

VERİLEN DESTEK AMACINA UYMALI

“Devlet büyük oranda destek veriyor, arpada, buğdayda, ayçiçeğinde bozulan global dengeleri bertaraf etmeye çalışıyor. Çözüm üretimde. Maliyeti sıkı kontrol edeceğiz. Devlet üreticinin yemini, mazotunu, gübresini sübvanse edecek ama üretimi de kontrol edecek, desteklediği kadar üretime alım garantisi verecek. Geçen sene 5 lira olan şeker, bugün 25 liraysa ithalat sopasını gösterecek.”