Yeni DAEŞ: Haşdi Şabi

Osman SAĞIRLI

Irak’ta Musul’u DAEŞ’ten kurtarma operasyonu ile birlikte yeniden gündeme gelen Haşdi Şâbi yani “Halk Hareketi Güçleri”, başta Musul’daki Sünni gruplar olmak üzere Irak genelinde yeni bir katliamın habercisi olarak karşımızda duruyor. Şii milislerden oluşan ve mezhepçi politikası sebebiyle eleştirilen grup, Kuzey Irak’ta demografiyi bozma yönündeki girişimleriyle de dikkat çekiyor.

NASIL KURULDU?

DAEŞ’in öldürme tekniklerini daha da vahşileştirerek uygulayan Haşdi Şâbi, binlerce Iraklı Şii’den oluşuyor. DAEŞ’in başta Samarra olmak üzere Şiilerin kutsal mekanlarının bulunduğu coğrafyalara yönelmesinin ardından cepheyi bırakıp kaçan Irak ordusuna takviye olarak  Ayetullah Ali es-Sistani “cihat” çağrısıyla ortaya çıktı. Irak güvenlik güçlerine takviye olarak kurulmuş olsa da daha sonrasında DAEŞ’le mücadelenin baş aktörü olarak sahadaki kontrolü ele aldı. Başlangıçta Musul, Tikrit ve Anbar’da DAEŞ’e karşı rol alan Haşdi Şâbi, Sünnilere yönelik Tikrit, Diyala ve diğer bölgelerde mezhepçi bir yaklaşım sergiledi. Özellikle Sünnilere ait ev ve iş yerlerini ateşe vermenin yanında, yağma gibi insan hakları ihlalleriyle gündeme geldi.

GELİRİ NEREDEN? 

Militanlar; hırsızlık, gasp, adam kaçırma, haraç alma gibi eylemleriyle halkı tedirgin ediyor. Haşdi Şâbi Milisleri Sözcüsü Nuri Kerim, sayılarının 120 bin olduğunu söylüyor. Bir milise aylık 600 dolar maaş ödeniyor. 2016 bütçesi, yaklaşık 9 milyar 660 milyon dolar civarında. Ücretler, başta İran olmak üzere Irak Mücahitleri, Şii partileri ve Savunma Bakanlığı’ndan karşılanıyor. 

LİDERLERİ KİM? 

Şimdilik bilinen 76 gruptan oluşuyor. Haşdi Şâbi içerisinde yer alan Bedir Örgütü, Ketaib Hizbullah, Asaib Ehlü’l-Hak, Ketaib İmam Ali ve Ketaib Seyid Şuheda grupları ön planda. Hükûmetin desteğiyle pek çok bölgenin yönetimini ele almış durumdalar. Her grup çatışma sahasında kendi flama ya da bayrağıyla savaşıyor; kendi liderlerinden emir alıyor. 

İRAN İŞİN NERESİNDE? 

Örgütü belki de en tartışmalı noktaya getiren unsur; İran’ın Haşdi Şâbi içerisindeki varlığı. Başta İran Devrim Muhafızları Kudüs Ordusu Komutanı Kasım Süleymani olmak üzere İranlı komutan ve askerlerin Irak’ta DAEŞ’e karşı operasyonlarda yer almış olması tartışmaların odak noktası haline geldi. 

ABD DESTEĞİ VAR MI? 

Haşdi Şâbi’nin ABD tarafından desteklendiği ile ilgili ciddi emareler mevcut. Zira, Musul’un operasyonuna katılmamaları yönünde başta Türkiye olmak üzere ciddi itirazlara rağmen ABD, bu yapıyla ilgili bir tavır koymadı. Hatta ABD’nin Basra Konsolosu Steve Walker, 12 Mart 2016’da Basra’da bir hastanede Haşdi Şâbi mensubu yaralıları ziyaret etti; DAEŞ’le mücadeleye verilen katkıdan dolayı örgütü övdü. Bu tavır, siyasi gözlemciler tarafından “ABD’nin Haşdi Şâbi’yi resmen tanıdığı” şeklinde yorumlanıyor. 

ASIL MAKSATLARI NE?

Haşdi Şâbi, Musul savaşından sonra İran destekli olmasından dolayı fırsat bulursa Kürt bölgesine saldırabilir. Uzmanlara göre; grup, Musul üzerinden var olan dengeyi de bozuyor. Birkaç ay önce Tuzhurmatu’da Haşdi Şâbi milisleri, Peşmerge güçleri ile savaştı. Kuzey Irak Kürt yönetimine saldırmıyorlarsa bunda ABD’nin rolü var. Çünkü ABD, onları destekliyor. Musul, Kürt bölgesine 8 km uzaklıkta. Şimdiye kadar Sünniller ve Peşmergeler birbirlerini korudu. Yani bir denge söz konusuydu. Haşdi Şâbi’nin amacı, bunu bozmak. 

PKK’NIN BAĞLANTISI VAR MI? 

Terör örgütü PKK’nın Ezidilerden oluşan yapısı, Musul operasyonuna Haşdi Şâbi ile katılmak için girişimlerini sürdürüyor. Haşdi Şâbi Musul’a gelirken Telafer’den bin 200 civarında Şii Türkmen’i de beraberinde getirdi.

ÇİĞ HAYVAN YİYORLAR

Musul’da bütün uyarılara rağmen operasyonun içerisinde bizzat yer alacaklarını açıklayan Haşdi Şâbi militanları, canlı hayvan yedikleri görüntüleri ve katlettikleri insanların videolarını sosyal medya üzerinden yayınlayıp âdeta kin kusuyor.