Wagner kurucusu Prigojin sosis satarken dünyanın başına nasıl bela oldu? Putin’in günahı…
DÜNYA Haberleri / Haber Merkezi
Rus lider Putin’in önünü açtığı oligarklardan Wagner Kurucusu Yevgeni Prigojin darbe girişimiyle ülkenin başına bela oldu. ABD’deki seçimlerden Afrika’ya, Suriye’den Libya’ya kadar ülkenin kirli operasyonlarına imza atan Prigojin şimdi ‘ihanet’le suçlanıyor. Kahramanlıktan hainliğe uzanan değişim, esrarengiz yükselişindeki gibi Prigojin’i çok bilinmeyenli bir denklem olarak dünyanın gündemine oturttu. Peki kim bu Wagner kurucusu Prigojin?
Muhabir: Muhammet Fatih Uğur
Sosis satarken “Putin’in şefliği”ne, oradan paralı asker grubu Wagner’in kuruculuğuna… Putin Rusya’sının tipik bir esrarengiz yükseliş hikayesi… Rus lidere kafa tutarak darbe girişiminde bulunan Wagner Kurucusu Yevgeni Prigojin, isyanlar, darbeler ve içi çekişmelerin tarihine damga vurduğu ülkenin adeta özet hikayesi gibi.
Tam ismi Yevgeni Viktoroviç Prigojin. Rusya’nın Ukrayna'yı işgal girişiminin başından bu yana kritik bir rol üstlendi. Peki gizemli dolu yükselişi dikkat çeken Prigojin kim?
KAYAK KARİYERİ HAYAL KIRIKLIĞI İLE BİTTİ
1 Haziran 1961'de o dönem Leningrad olan sonrasında ismi değişen St. Petersburg’ta dünyaya geldi. Annesi hastanede çalışan Prigojin, küçük yaşta babasını kaybetti. Bu yüzden çocukluğu ekonomik zorluklar içinde geçti. Üvey babasının kayak yapmasından etkilenen Prigojin okul yıllarında cross kayağa merak sardı ve o yıllarda üvey babasından ders aldı. Kayağa olan bu tutkusu onu spor okuluna başlamaya teşvik etti. Yatılı okuduğu okuldan 1977'de mezun oldu. Hayallerini gerçekleştirmek için çıktığı bu yolun devamı hayal kırıklıklarıyla doluydu...
İLK SUÇU 18 YAŞINDA
Kayakta istediği başarıyı yakalayamayan Prigojin onun ilerde suç makinesi olarak anılmasına sebep olacak ilk vukuatını işledi ve 1979 yılında daha 18 yaşındayken hırsızlık yaparken yakalandı. Verilen ceza ertelendi ancak Prigojin bu süreçte farklı suçlara karıştı. 2 yıl sonra yine hırsızlık yaparken yakalandı. Arkadaşlarıyla lüks mahallere giderek villaları soyuyordu fakat onun adının geçtiği suçlar bununla sınırlı değildi. Dolandırıcılık, gençleri suça karıştırma bunlardan sadece birkaçıydı... Bir önceki suçu ertelenen Prigojin bu kez cezasını çekecekti.
MAFYA AĞI KURDU, CEZAEVİNDE YATTI
Adeta küçük bir mafya ağı oluşturan bu suç makinesine 12 yıl hapis cezası verildi. 9 yıl Sovyet hapishanelerinde cezasını çeken Prigojin afla 1990 yılında serbest bırakıldı. Cezaevinden sonra hayatını düzene sokmak istemiş olacak ki annesiyle birlikte pazarlarda sosisli sandviç yaparak geçimini sağlamaya çalıştı... Restoran ve catring işletmeciliğine giden yolda ilk adımı da bu şekilde atmış oldu... Seneler sonra verdiği bir röportajında “rubleler annemin sayabileceğinden hızlı birikmeye başladı” dedi...
YENİ RUSYA’NIN PARLAYAN YILDIZLARINDAN
Sovyetlerin dağılmasıyla birlikte küçük sandviç tezgahını birçok yeni işletme takip etti ve dönemin girişimcilik ruhunu yakaladı.
1991 ile 1997 arası Prigojin’in yükselme devriydi. 1991 yılında Prigojin’in yatılı okuldan sınıf arkadaşı Boris Spector, o dönemin ilk girişimcilerinden biriydi… İşini genişletmeyi planlayan Spector, Prigojin’i ilk özel gıda mağazaları zinciri olan "Contrast"ı yönetmeye davet etti.
Boris Spector, Prigojin için büyük iş dünyasının yolunu açtı. Suç kolonisinin eski bir mahkumu, ardından bir sosisli sandviç satıcısı ve Spector'ın "Contrast" mağaza zincirinin başkanı… Prigozhin, çevresini genişletmeye kendi büyük işini kurmak için gerekli donanımları kazanmaya devam etti.
PUTİNLE YOLU NASIL KESİŞTİ
Spector aynı zamanda bir kumarhane işletmecisiydi. Zaten Prigojin ile Rusya devlet başkanı Vladamir Putin’in yolu da bu sayede kesişecekti…
Prigojin ilerleyen senelerde inşaattan pazarlama sektörüne kadar birçok sektörde yer aldı. 1995 yılında ise ilk restoranını açtı ve dünya liderlerini ağırladı. Gözde restoranda doğum günün bile kutlayan Putin özel ve önemli misafirlerini burada ağırladı. Ancak iki ismin yakınlığı 2000’li yılların başında başladı.
“PUTİN’İN ŞEFİ”
Çok sonra, 2018'de Prigojin, Associated Press sayesinde "Putin'in şefi" lakabını alacaktı. 2012 yılında Prigojin Rus askerlerinin yemek ihalesini aldı ve buradan çok büyük kar elde etti… Prigojin devamında savunma bakanlığının yemek temizlik inşaat gibi ihalelerini de kazandı. Sergey Şoygu o yıllarda güçlü bir rakibe yol açtığının farkında bile değildi.
Serveti katlanarak artan Prigojin 2014’te Donbas’ta savaşın başlamasıyla Rus güçlerini desteklemek için paralı asker grubu Wagner’i kurdu.
SAVAŞ SUÇU MAKİNESİ
Wagner ise sadece Rusya’da değil, Afrika Suriye ve Ukrayna’da da çatışmalara katıldı. Senelerce Prigojin Wagner bağlantısını inkar etti. Ta ki cezaevinde mahkumlara yaptığı “Wagner’e 6 ay hizmet ederseniz özgür kalırsınız” konuşması ortaya çıkana kadar… Prigojin 26 eylül 2022’de Wagner’in kurucu olduğunu kamuoyuyla paylaştı… Wagner ise insan hakları aktivistleri tarafından Libya’da Ukrayna’da Suriye’de savaş suçları işlemekle suçlanıyordu ancak Prigojin bu grubu vatansever olarak nitelendiriyordu.
KAHRAMAN UNVANI VERİLDİ
Suçlamaların boyutu arttıkça Putin kremlin ile Wagner’in bir ortak olmadığını söylüyordu… Wagner birlikleri artık varlıklarını saklamıyor hatta yeni üyeler kazanmak için reklam panoları kullanıyordu. Wagner’in en etkin olduğu savaş Rusya Ukrayna savaşıydı… 2022 senesinde Prigojin Ukrayna savaşında ki etkinliği sebebiyle Rusya federasyonu kahramanı unvanı aldı.
AFRİKA’DA YENİ SÖMÜRGECİ
Wagner Grubu'nun faaliyet alanları da bu süreçte Afrika'da askeri hizmetlerin ötesine geçti. Sudan'da da varlık gösteren Wagner, Moskova'nın bölgedeki nüfuzunu arttırdı. Wagner Grubu, Afrika'da tropikal ağaç, altın, elmas ticareti yoluyla büyük kazanç sağladı. 3 Gazeteci Wagner’in faaliyetlerini araştırmak için 2017 senesinde orta Afrika’ya gitti. Ancak gazeteciler Temmuz 2018’de şüpheli bir şekilde öldürüldü. Cinayetten ise Prigojin sorumlu tutuldu. Prigojin’in adı birbirini takip eden günlerde yolsuzlukla anıldı ve 1 milyon ruble’den fazla yasadışı servete sahip olduğu iddia edildi.
Rus muhalif Aleksey Navali Prigojin’in 2019’da okullara kalitesiz yiyecekler gönderdiğini iddia ederek dizanteri salgınına neden olduğunu söyledi…
Prigojin başlayan Rusya Ukrayna Savaşıyla birlikte ABD ve Avrupa’nın yaptırımlarıyla karşı karşıya kaldı… ABD’de ki seçimlere karıştığı söylenen Prigojin FBI’ın kara listesinde. Hatta FBI Prigojin için tam 250 bin dolar ödül koyduğunu duyurdu. Prigojin bu iddiaları reddetse de 7 kasım 2022’de ABD seçimlerine müdahale ettiğini sonraki seçimlerde de müdahale edeceğini belirtti. Ancak adının karıştığı ettiği tek seçim ABD seçimi değildi.
İddiaya göre 2019’da Libya’daki seçimlerde Devrik lider muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi’ye maddi destekte bulunmuştu.
PUTİN’LE ARASI NASIL BOZULDU?
Peki Rusya hükümetinin birçok alanda ve bölgede varlığını güçlendirmesi uğraş veren Prigojin ile Putin’in arası nasıl bozuldu?
2022'nin sonundan itibaren başta Şoygu olmak üzere Rusya Savunma Bakanlığı yetkililerini Ukrayna'da verilen kayıplar dolayısıyla sert bir dille eleştirmeye başladı. Bugünkü sorunun temeli de böylece atılmış oldu...
Wagner ve Putin, ‘savaşın seyri konusunda fikir ayrılıkları’ yaşamaya başladı. Wagner, Rus ordusunun ‘askerlerini’ bilerek öldürmeye başladığını ve birliklerini bombaladığını iddia ederek Moskova’ya adeta savaş ilan etti.
Rusya Savunma Bakanlığı saldırı iddiasını yalanlarken, Kremlin ise darbe çağrısı yapan Wagner lideri için tutuklama kararı çıkardı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, darbe iddiaları hakkında "Devlet Başkanı Vladimir Putin, Prigojin ile ilgili meydana gelen tüm olaylar hakkında bilgilendirilmiştir. Gerekli tedbirler alınıyor" dedi.
Sokakta sosisli sandviç satarken bir anda kendisine dev bir imparatorluk kuran Prigojin aslında kalkıştığı ayaklanmayla kendi sonunu da getirmiş oldu. Şu anda vatan haini olarak ilan edilen prigojinin akıbetini ise ilerleyen günlerde hep birlikte göreceğiz.
BU VİDEO DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR...
'da Takip Edin!
