'Türkiye acilen önlem almalı'

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Enerji Enstitüsü Nükleer Araştırmalar Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Beril Tuğrul, Ermenistan'ın Türkiye sınırındaki ömrünü tamamlamış Metsamor nükleer santraliyle ilgili, "Riski göze alıp santrali çalıştırmaya devam ediyorlar ama risk sadece onlara ait değil, çünkü çevreye olan etkileri sınır tanımıyor" dedi. Ermenistan hükümeti, Türkiye sınırına 16 kilometre uzaklıkta bulunan ve kullanım yaşının dolmasından dolayı güvenlik nedenleriyle tartışma konusu olan Metsamor nükleer santralinin işletim süresinin 2026 yılına kadar uzatılmasını onayladı. Anlaşmaya göre, Rus şirketi "Rosatom", Ermenistan'ın enerji ihtiyacının yüzde 40'ını karşılayan nükleer santralin genel tamir ve ekipman değişiminden sorumlu olacak, aynı zamanda bakım ve personel yetiştirme işlerini de yürütecek.
Tuğrul, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu anlaşmadan Ermenistan'ın yeni bir santral yapma için ekonomik gücünün olmadığının anlaşılabileceğini bildirdi.
Santralin bugüne kadar sorun çıkarmamasının bundan sonra da sorun çıkarmayacağı anlamına gelmediğini dile getireren Tuğrul, "Anlaşılan o ki ülkenin, santrali revize etmek ya da yeni bir nükleer santral inşası için ekonomik gücü yok. Bu çerçevede riski göze alıp çalıştırıyorlar. Risk yalnızca onlara ait değil çünkü çevreye olan etkileri sınır tanımıyor. 16 kilometre de son derece kısa bir mesafe, ülkenin etkilenmesi bağlamında önemli olabilir. Her şeye rağmen bugüne kadar bir sorun çıkarmamış olması, çıkarmayacağı anlamına gelmiyor maalesef. Bu sebepten uluslararası atom enerji kapatılması yönünde birkaç kez çağrı yaptı ancak ülke, başka şansının olmadığını söyleyerek çalıştırmaya devam ediyor ve dolayısıyla risk faktörü yüksek" diye konuştu.
Kısa vadede Ermenistan enerji politikalarında bir değişimin öngörülmediğine işaret eden Tuğrul, "Yeni bir nükleer santralle çözüm oluşturulabilir tabii ki fakat Ermenistan'ın bu yönde büyük bir isteğinin olmadığı ve ekonomik gücünde de sorunlar olduğu görünüyor" ifadelerini kullandı.
- "Her an kaza olabilecekmiş gibi tedbir alınması gerekiyor"
Hacettepe Üniversitesi Nükleer Enerji Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şule Ergün de Metsamor'un ömrünün uzatılması projesinin mutlaka ki belli testlerin yapılarak gerçekleştirileceğini belirterek, "Türkiye, kendi topraklarında bir santral varmış gibi en kötüsüne hazırlanarak önlemler almalıdır. Zaten böyle çalışmalar yapılıyor Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun radyasyon uyarı sistemi var. Her an kaza olabilecekmiş gibi tedbir alınması gerekiyor. Her an kaza olur demiyorum, belki de hiç kaza olmaz" ifadelerini kullandı.
Nükleer santralin ikinci reaktörünün işletim süresinin uzatılması için 20 Nisan 2014'te Moskova'da Ermenistan ile Rusya hükümetleri arasında imzalanan sözleşmeye göre, Rusya, Ermenistan'a 270 milyon dolar kredi ve 30 milyon dolar hibede bulunacak. Anlaşma, Rosatom Genel Müdürü Sergey Kiriyenko ile Ermenistan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Yervand Zakarian arasında imzalanmıştı.
Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın 32 kilometre batısında yer alan, Türkiye sınırına ise 16 kilometre uzaklıktaki santral, 1970 yılında inşa edilmişti. Bölgede 1988 yılında meydana gelen ve 25 bin kişinin ölümüne neden olan depremden bir yıl sonra santral güvenlik gerekçesiyle kapatılmıştı. 1995'te tekrar açılan santral, o zamandan bu yana kesintisiz çalışıyor. Santral, Ermenistan'ın elektrik ihtiyacının yüzde 40'a yakınını karşılıyor.