Kerry, 'Uzlaşma Ortadoğu'yu daha güvenli kılacak'

İran, yıllardır maruz kaldığı yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerini sınırlamayı kabul etti. İsviçre'nin Cenevre kentinde günler süren yoğun müzakerelerin ardından varılan anlaşma uyarınca, İran nükleer tesislerinin daha sık denetlenmesine izin verecek, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini kısmen durduracak. Bunun karşılığında yaptırımların hafifletilmesiyle Tahran'a yaklaşık 7 milyar dolarlık ekonomik rahatlama sağlanacak. İran, yıllardır maruz kaldığı yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerini sınırlamayı kabul etti. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani anlaşmanın İran'ın nükleer "haklarını" teyit ettiğini söyledi. Ancak varılan uzlaşmadan sonra konuşan Kerry bunu reddetti. Sözkonusu uzlaşma, nihai anlaşmaya varmak için görüşmeler sürerken altı ay boyunca geçerli olacak. Uzlaşmayı memnuniyetle karşılayan ABD Başkanı Barack Obama, anlaşmanın "İran'ın nükleer silah yapmasını önlemeye yardımcı olacak önemli sınırlamalar içerdiğini" söyledi. Beyaz Saray, Obama'nın uzlaşmayla ilgili olarak İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile bir telefon görüşmesi yaptığını belirtti.Anlaşmada neler var?
İran, uranyumu nükleer silah araştırmaları için kullanılabilecek seviye olan yüzde 5'ten daha fazla zenginleştiremeyecek. Bu seviyenin üzerinde üretilmiş uranyum stoğunu azaltacak. İran'ın nükleer tesislerindeki denetimin kapsamı genişletilecek. Denetçilere Natanz ve Fordo tesislerinde her gün inceleme yapma imkanı verilecek. Bunun karşılığında altı ay süreyle İran'ın nükleer programıyla bağlantılı hiçbir yeni yaptırım getirilmeyecek. Yaptırımların hefifletilmesiyle İran'a yaklaşık 7 milyar dolarlık ekonomik rahatlama sağlanacak. Beyaz Saray Sözcüsü Başkan Obama'nın 'İsrail'in İran'ın niyetlerinden şüphe duymak için iyi bir nedeni var' dedi.
'Tarihi hata'
ABC Televizyonu'na konuşan Dışişleri Bakanı John Kerry ise, 'Daha sert düzenlemeler için müzakere yaptığımız sırada programlarını ve İsrail'i tehdit etme kapisetelerini büyütmeyecekleri garantisini aldık. İsrail İran'ın nükleer silah edinme kabiliyeti anlamında daha büyük bir nefes alacak alan kazandı' dedi. Kerry Kongre'nin de uzlaşmanın yararlarını anlayıp, İran'a yönelik yeni yaptırımlar geçirmekten sakınacağını umduğunu vurguladı. Anlaşmayla 'tarihi bir hata' yapıldığını söyleyen İsrail ise bu şartların kendisini bağlamadığını duyurdu. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, "Bu, İran'a istediğini veren kötü bir anlaşma. Yaptırımlar hafifletilecek ve İran nükleer programının ana unsurlarını koruyacak" dedi. Batılı ülkeler İran'ın nükleer programının nükleer silah üretmeye dönük olduğunu savunuyor. İddiayı reddeden İran, amacının elektrik enerjisi üretmek olduğunu söylüyor ve nükleer santrallerde kullanılmak üzere uranyum zenginleştirmesine izin verilmesini gerektiğinde ısrar ediyor. Anlaşma, görece ılımlı bir lider olarak tanımlanan Hasan Ruhani'nin, özellikle ABD ve İsrail'e karşı daha katı bir çizgisi olan Mahmud Ahmedinejad'ın yerine cumhurbaşkanlığına seçilmesinden birkaç ay sonra geldi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi Üyesi ABD, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa ile Almanya'nın temsilcileri dört gün süren görüşmelerin ardından dün sabahın ilk saatlerinde İran'la anlaşmaya vardı. (BBC Türkçe)