İsrail Azerbaycan’ı neden destekliyor?

Muhabir: Gülcan AYBOĞAN

Kafkasya’da küresel dengelerin değişmesi başta İsrail, ABD ve İran’ı endişelendiriyor. Ermenistan’a gelirsek, Paşinyan barış anlaşması imzalamaya dünden razı! Zaten barışa hazır olduğunu bir kez daha yineledi.

Ülkeler duygusal anlamda hareket etmezler, çıkarları doğrultusunda hareket ederler. Bu hatırlatmayı yaparak başlayalım...

İYİ İLİŞKİLER ŞAH DÖNEMİNE KADARDI

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerilimde İsrail çok kritik bir noktada. Aslında Azerbaycan ve İsrail arasındaki yakın ilişkiler yeni başlamadı. Türkiye’den sonra Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ikinci ülke İsrail’di. Ancak biliyorsunuz İsrail ile İran’ın arasındaki iyi ilişkiler 30 yıl kadar Şah dönemine kadardı.

Aslında Tel Aviv’in Bakü yönetimini neden desteklediğinin ilk cevabı da Tel Aviv’in Tahran yönetimi ile neden anlaşamadığı. İsrail bölgede İran’ın varlığını istemiyor. ABD ile birlikte İran’ın nükleer programına karşı çıkıyor, bölgedeki kendi lehlerine olan güç dengesinin bozulmasını istemiyor. Ayrıca İran’ın nükleeri kendilerine bir tehdit olarak kullanmasından endişe ediyor.

ÇARKLAR PETROL VE SİLAHLAR ÜZERİNDEN DÖNÜYOR

İsrail Azerbaycan’a İran’ı gözetlemesini sağlayacak hem tehnik teçhizat hem de insani istihbarat desteği sağlıyor. Yani Azerbaycan İran’ın gözetlenmesi konumunda kilit rola sahip.

Gelelim ekonomiye. Ekonominin çarkları iki ülkede petrol ve silahlar üzerinden dönüyor...İsrail’de ekonomik anlamda bir nevi Azerbaycan’a muhtaç.

İsrail’in çok önemli doğalgaz rezervi var ama henüz boru hattı geçecek çıkaracak, Türkiye’nin egemenlik alanında olduğu bölgelerden geçirecek vs kısaca uzun iş ve bugün ihtiyacı olan enerjiyi karşılayabilmek için Azerbaycan ile yakın ilişkilkerini sürdürmek durumuda.

İsrail Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerilimde Bakü yönetimini destekleyen duruşunun bir nedeni de elbette bu. İsrail silah ihracatının yüzde 17’sini Azerbaycan’a yapıyor. Petrol ihtiyacının yüzde 30’unu da Azerbaycan’dan karşılıyor.

Azerbaycan, İran’ın bölgedeki baskılarına bir denge kurdu.Karabağ savaşında Türk silahlarından sonra İsrail silahları Azerbaycan’ın zafer kazanmasında önemli rol oynadı.

ENERJİ VE SAVUNMA ALANINDA İŞ BİRLİĞİ

İsrail Azerbaycan’a savaşta neden yardım etti. Tel Aviv’den cephanelik, mühimmat, kamikaze dron yolladı. Karabağ’da bu dronlar kullanldı. Bir nevi reklamını da yapmış oldu çünkü dünyadan İsrail kamikaze dronlarına çok talep oldu.  

İsrail ile iyi ilişkiler Batı’da Azerbaycan’ı da rahatlatıyor. Azerbaycan’da özellikle telekomünikasyon alanında İsrailli şirketler faaliyet gösteriyor. Savunma alanındaki işbirlikleri bulunuyor.

Azerbaycan açısından İsrail’i cazip kılan petrol karşılığında savunma/askeri ekipman alımının kolaylaşması.. Sonuç olarak; para, askeriye, jeopolitik denge... Elbette iki ülke arasındaki ilişkilerin iyi olması oldukça önemli.

Bu tabloda kötü bir dış politika izleyip yalnız kalan İran’ın ekonomik darboğazda olan Ermenistan’a desteği uzun vadede ne kadar fayda verir göreceğiz.