İran'ın 'bahar'ı

Tunus'ta 2010 yılında başlayan 'Arap baharı'nın bir benzeri İran'da da sergilenmek isteniyor. Her şey, ABD Başkanı Donald Trump'ın "Hayatımda imzalandığını gördüğüm en kötü anlaşma" dediği İran'la yapılan nükleer anlaşmayı sona erdireceğini açıklamasıyla başladı. 2017 yılı sonunda 1 dolar 36 bin İran riyali iken yükselişe geti. Nisan ayında Merkez Bankası dolar kurunun 42 bin riyale sabitlendiğini açıkladı. Trump'ın nükleer anlaşmayı sona erdirdiğini açıklamasından öncesi karaborsada 65 bin riyal olan 1 dolar, açıklamanın ardından 90 bin riyale kadar yükseldi. ABD'nin uygulayacağı ilk yaptırım paketinin ağustos ayında başlayacak olması, Batı ülkelerinin Tahran'a destek vermesine rağmen nükleer anlaşmayla ilgili belirsizlik, riyalin dolar karşısında rekor değer kaybı devam ederken iki hafta önce ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'dan ilginç bir tweet geldi

YİNE AYNI SENARYO
İran'da en son Aralık 2017'de eylem dalgasına sahne olmasına rağmen Pompeo, ülkedeki protestoların büyüdüğüne dair grafikli tweet attı. Pompeo'dan 1 hafta sonra dövizdeki dalgalanma sebebiyle başkent Tahran'da Kapalıçarşı esnafı dükkanlarını kapatarak Meclis'e yürümek istedi. Polis göstericilere gözyaşartıcı gazla müdahale ederken, geçen hafta ise su krizi başladı. Hürremşehr şehrinde Büyük Cami'nin önünde toplanan yüzlerce kişi ellerindeki boş su şişeleriyle, musluklardan akan tuzlu suyu ve kentteki su kesintilerini protesto etti. Göstericiler "Beceriksiz yöneticiler istemiyoruz. Hırsızlar din adına bizi yağmaladı" sloganları attı. Atılan sloganların yolsuzluk üzerine olması, 2010 yılındaki Arap baharını hatırlattı. Olayların başlamasının ardından yeniden tweet atan Pompeo, İran hükûmetini hedef alarak "Gösterilerin devam etmesi şaşırtıcı değil" dedi.

GÖSTERİLERDE KAN DÖKÜLDÜ
Sosyal medyadan yapılan paylaşımların ardından devam eden gösteriler hafta sonu devam daha da arttı. Güvenlik güçleri, Huzistan eyaletine bağlı Hürremşehr ve Abadan şehirlerinde göstericilere göz yaşartıcı gazla ve ateş açarak mühadale etti. Olaylar sırasında bazı sivillerin hayatını kaybettiği öne sürülürken İçişleri Bakanı Abdurrıza Fazli kimsenin hayıtını kaybettiğini, 1 kişinin yaralandığını söyledi.

REJİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇAĞRISI
İran'da sıkıntılı günler yaşanırken, rejim muhalifleri ise Fransa'nın başşehri Paris'te ‘İran özgürleşiyor’ başlığı altında düzenlenen konferansta bir araya geldi. Milletvekilleri, belediye başkanları, Fransa, ABD, İngiltere ve Körfez ülkelerinden eski bakanlar, uzmanlar ve medya temsilcileri ile birçok ülkeden heyetin katıldığı toplantıda ABD Başkanı Donald Trump’ın avukatı ve eski New York Belediye Başkanı Rudy Giuliani de katıldı. Bir dönem ABD ile Avrupa’nın “terör listesi”nde tuttuğu ve Meryem Recavi liderliğindeki İran Ulusal Direniş Konseyinin (NCRI) toplantısına katılan yaklaşık 4 bin kişiye hitap eden Giuliani “Artık İran’daki rejimin sonunun yaklaştığını görebiliyoruz. Mollalar gitmeli. Dinî lider gitmeli. Yerlerine Recavi’nin temsil ettiği demokratik hükûmet gelmeli. Özgürlüğe çok az kaldı. Seneye bu toplantının Tahran’da düzenlenmesini istiyorum” ifadelerini kullandı. Bununla birlikte ekonomik izolasyonunun İran hükûmetinin düşmesini sağlayacağını savunan Giuliani “En büyük ekonomik güçler sizinle iş yapmayı bırakırsa çökersiniz. Yaptırımlar daha, daha ve daha fazla artırılacak” dedi.

Parçalanma riski
İranlı siyasetçi ve akademisyen Elahe Kulayi, ülkede her gün daha da şiddetlenen ekonomik krize tedbir alınmazsa İran'ın Sovyetler Birliği gibi parçalanabileceğini söyledi. Tahran Üniversitesi Öğretim Üyesi Kulayi, sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında "Sovyetler Birliği'nin tecrübelerinden ders çıkarmazsak onların gittiği yola doğru gidiyoruz" ifadelerine yer verdi.

HAMANEY: ABD, halkı kışkırtıyor
İran’ın dinî lideri Ali Hamaney, ABD’nin ekonomik baskı yoluyla İran halkını bezdirmeyi ve hükûmete karşı döndürmeyi hedeflediğini belirtti. Son dönemde baş gösteren huzursuzluğun arkasında ABD ile bölgedeki müttefiklerinin bulunduğunu belirten Hamaney "Biz halk ile bağlarımızı sıkılaştıracağız. Kendi aramızdaki birlikteliğimizi güçlendirerek koruyacağız. Teslim olmanın bedeli, direniş bedelinden çok daha ağırdır ve direnişin getirisi teslimiyet getirisinden binlerce kere fazladır" dedi.