Hangi başkan kaç para?

İrfan Özfatura - Malum, Amerikan dolarının üzerinde resimler var. Kimdir bunlar ve burada yer almayı hak edecek neler yaptılar? Dolarların üzerinde bigudili peruklu adamlar görüyoruz. Tek bir kadına, siyahiye, Kızılderili ve hispanike rastlanmıyor. 

Alexander Hamilton
ABD’nin ilk Hazine Bakanı. Federalist Parti’nin kurucusu ve teorisyeni. Kapitalist sistemi dünyaya musallat eden adam! Kuvvetler ayrılığı ilkesi ve başkanlık sisteminin mimarlarından. Sivil emrindeki ordu, istihbarat ağı, vergi düzeni, dış politika ondan mirastır Amerika’ya.
Karaiplerde Belçikalı bir kadının gayrimeşru çocuğu olarak doğar. Doğru düzgün bir ailesi olmaz, başının çaresine bakar. Amerika’ya gelir ve Columbia Üniversitesinde okumaya başlar (1772). Katıldığı bir münazarada, halkı “İngiliz mallarını boykot”a çağırınca adı duyulur medyada.  
G. Washington’un karargâhında vazife alır. Zekidir, pratiktir; General, onu kendine yaver yapar. 
Savaştan sonra New York’tan parlamentoya girer. ABD’nin ilk millî bankasını (Bank Of New York) kurar. Finans eksenli bir ekonomiden yanadır, beynelmilel firmalarla dünyayı sarmalıdırlar. 
“ABD topraklarında doğmayan başkan olamaz” maddesi sırf onun için çıkarılır. Çok hırslıdır ve seçilenlerin ömür boyu koltukta kalmalarını arzular. 
Hamilton ABD’yi İngiltere’nin yanında savaşa sokmak istese de başaramaz. Aksine meydan Fransız hayranı Jefferson’a kalır. Gerginlik büyür ve Jefferson’ın yardımcısı Aaron Burr ile düelloya çıkar (1804). 
İkisini de kaybeder. Düelloyu da, hayatını da. 

Thomas Jefferson 
Virginialı bir toprak ağası. Üniversiteye girdiğinde sadece 16’sındadır ama derece ile kürsüye çıkar. Avukatlıktan iyi kazanır ve geniş bir çevre yapar. İngiliz angaryalarına hukukçu kimliği ile karşı koyar. Bağımsızlık bildirgesini yazar. 1801 seçimlerinde adaydır, Aaron Burr ile eşit rey alırlar. Temsilciler Meclisi tercihini ondan yana kullanır, oy birliği ile oturtulur koltuğa.
Jefferson safkan çiftçi, klasik Cumhuriyetçidir; balolardan, galalardan hoşlanmaz.  
Missisipi’nin doğusunda kalan toprakları (Louisiana Purchase) Napoleon’dan kelepir fiyata satın alır ve 2 milyon 100 bin km² kazanırlar bir anda. 
Gelgelelim arazilerin büyümesi refahı artırmaz, üretmek iyidir de satamadıktan sonra? Jefferson “cihanda sulh” prensibiyle Avrupa’nın işlerine karışmaz. Ama onlar ABD ile uğraşır ticaret gemilerini yağmalarlar. İngiltere’ye uyguladığı ambargo elinde patlar. Binlerce denizci işsiz kalır, bütçe bocalamaya başlar. 
Jeff, iyi bir başkan olamasa da sıkı hatiptir: “En iyi hükûmet en az hükmedendir” der, “Demokrasi, %51’in %49’un haklarını çaldığı çete hâkimiyetinden başka bir şey değildir! Düşman orduları mı? Hayır bankalar daha tehlikeli. Kâğıt para sefalettir, paranın kendisi değil, hayaletidir zira!”

Benjamin Franklin
Kurucu babalardan, yayımcı, yazar, kâşif, siyasetçi, diplomat. Sanılanın aksine başkanlık yapmaz. Bir sabun ve mum imalatçısının oğludur. 10 yaşında hayata atılır, gazete çıkarır, köşe yazar, kapağa reklam alarak ilk para kazanan odur medyada. Hastane işletir, sigortacılık yapar, posta müdürü olur bir ara. 
1736’da Philadelphia’dan seçilir. Saatleri ileri geri alarak gün ışığından istifadeye bakar. Uçurtmasıyla şimşeğin şifrelerini çözer ve paratoneri yapar. Cam Armonica, Franklin sobası, bifokal gözlükler şaşırtıcı şeylerdir o yıllarda. Sömürge Valisi Hutchinson’un mektuplarını ele geçirip yayınlarsa da İngilizler ona dokunamaz, Philadelphia Locasını inşa eden bir masondur zira. 
Gelelim sözlerine: İnsan paranın sahtesini yapar, para da insanın… Mazeret bulmayı başaran, başka şey başaramaz…  Kanunlar örümcek ağına benzer, büyükler delip geçer, sinekler takılırlar… Düşmanlarınızın kıymetini bilin, çünkü kusurlarınızı söylerler açıkça… Para her şeyi yapar diyen adam, para için her şeyi yapar…  Hayatta kesin olan iki şey var; ölüm ve vergiler!..  Siz kafanızı büyük hayallerle doldurun, cebiniz dolar nasıl olsa… Testte başarısız olunmaz, sadece yanlış yapmanın farklı yolları bulunur o kadar… 
 Ve altı çizilecek bir tarif : İki kurt ve bir kuzunun ne yiyeceklerini oylamasına demokrasi diyorlar!


George Washington
İlk başkan, kurucu baba... 
Virginialı bir tütüncünün oğlu. Yüzlerce köle çalıştıran bir toprak baronu...  
George, genç yaşta hürriyetçilere katılan bir militandır. Gözü karadır, nitekim çabuk sivrilir teşkilat arasında. Bağımsız Amerika’nın yolunun silahlı mücadeleden geçeceğine inanır ve kongreyi ikna eder bu hususta. Başkomutan olunca kâh Fransızlara, kâh İngilizlere vurmaya başlar. Aslında kaybettiği savaşlar daha çoktur ama tabloyu değiştirmeyi başarır sonunda. İngiliz General Burgoyne’yi Saratoga’da teslim almakla kalmaz, General Cornwallis’i de yener ve noktayı koyar. 
Konfederasyon delegeleri Philadelphia toplantısında onu geçirirler başlarına. İstese imparator olabilir ama başkanlığı kâfi bulur, hırsa kapılmaz. Kızılderililere av hayvanı muamelesi yapması tenkit edilir, savaş suçu adına ne varsa işler, kimseyi umursamaz.

 Hiram Ulysses Grant 
Ohiolu bir dericinin oğludur. West Point harp okulundan mezun olur. İç savaş patlayınca Kuzeylilere komuta eder. Çok içiyor, kayıplara aldırmıyor gibi şikâyetler gelse de Lincoln onu harcamaz. Nitekim Güneyli komutan Edward Lee’yi teslim alıp, iç savaşı bitirir. 1869 seçimlerine “şimdi barışma zamanı” sloganı ile çıkar ve kazanır. Ancak ofise kapanamaz, vaktini barlarda harcar. Uyanıklar onu otel lobilerinde yakalar işlerini yaptırırlar, lobicilik tabiri o günlerde kök salar. 
Zamanla halk “Ulysses” olan adını “Useless”  (Lüzumsuz) olarak terennüme başlar. Grant, tütün tiryakisidir, işi düşenler kucak kucak puro taşırlar ona. Gırtlak kanserine yakalanınca hekimler kokain verir, müptela ederler uyuşturucuya. Grant bütün parasını bankacılara kaptırıp batırır. Meteliksiz kalınca hatıralarını yazar.  Osmanlı ile iyi münasebetler kurar. İç savaştan arta kalan silahları bize satar. 50 bin yeni Springfield verir ayrıca. Bilahare Martini ve Winchester’lar gelecektir ordumuza...
Tekaüt olunca dünya turuna çıkar. İstanbul o günlerde sancılıdır, Ruslar Yeşilköy’e dayanmıştır, İngiliz muhripleri Marmara’da fink atmaktadır. Balkan mültecileri sersefil sokaklarda... Buna rağmen Generali mükemmel ağırlarlar. Beyoğlu ve Pera’yı dolaştırırlar, Sultan Ahmed, Ayasofya, Kapalıçarşı binbir gece masallarını andırır âdeta. Abdülhamid Han, Grant’ı Yıldız Sarayında kabul eder ve iki safkan Arap atı hediye eder ona.
 Rus komutanı da kahvaltıya davet eder ama Grant “Sultan’la yeni tokalaştım” der, “elimi düşmanına uzatmam yakışık almaz!”

 Abraham Lincoln
16. Başkan...Cumhuriyetçi Parti’nin kurucularından.
Kentucky’de fakir yoksul bir oduncunun oğludur, basit bir kulubede yaşarlar. Annesi ölünce babası evlenir, üvey anası onu kitaplarla tanıştırır ve ufkunu açar. Abraham analığını dinler, şansını büyük şehirlerde arar. Sangamon Nehri’ndeki gemi trafiği derken, Kara Şahin Savaşı’nda milislere kaptanlık yapar. Bu arada hukuk kitapları okuya okuya kendini geliştirir ve baronun açtığı imtihanı kazanır. Başarılı bir avukat olur, ki yaptığı zekice savunmalar konuşulmaktadır hâlâ. Whig Partisi saflarında siyasete atılır. Meksika Savaşı esnasında Başkan James K. Polk`u itham ederek dikkatleri üzerinde toplar.
1861 seçimlerine “Köleliği kaldıracağım” vaadiyle girer ve kazanır. Dediğini de yapar. Bu defa pamuk, tütün, şeker kamışı tarlalarında köle çalıştıran Güneyliler ayaklanırlar, iç savaş çıkar. Çatışmalar çok kanlı geçer, neticede sanayici Kuzeyliler, çiftçi Güneylileri yener. Lincoln, savaş sonrası güneyi sömürmek yerine kalkındırır. ABD’yi yeniden kurar âdeta... 
O akşam eşiyle tiyatroya gitmişlerdir, John Wilkes Booth adlı bir militan kahkahaların yükseldiği sahneyi bekler ve kafasına sıkar. Güney’in öfkesi dinmemiştir daha... 

Andrew Jackson 
İngilizlere esir düştüğünde 13 yaşında bir çocuktur. “Çizmelerimi parlat” diyen subaya diklenince yüzüne kılıçla vururlar. Bu izi taşıyacaktır hayatı boyunca. 
Andrew halk arasında “Old Hickory” (Çetin Ceviz) diye anılan bir silahşordur. Sık sık düello yapar ve rakiplerini öte tarafa yollar. Hatta bankacıların üstüne saldığı kiralık katilleri de haklar. 
Jackson, 1828 seçimlerine “Merkez Bankasını kapatacağım” vaadi ile girer ve kazanır. 
Muhalifleri tarafından “Kral I. Andrew” adıyla anılan Jackson vaadini tutar ve Merkez Bankasını kapatır. ABD için ne yaptın diye soranlara “I killed the bank” der “yetmez mi daha”!
Enflasyonu durdurmak için kâğıt doları yasaklar. Altın ve gümüş para basar. 
Herkese oy hakkı verir, tabii kadınlar, siyahiler ve Latinler müstesna!
Kızılderililere çok çektirir, tehcir ve katliamlar hususunda acımasızdır. Onun devrinde kayırmacılık kök salar. Mevcut memurların yerine kendi taraftarlarını koyar, ehliyet, liyakat aramaz. Militanlar da sadakatlerini göstermek için partiye çalışırlar. Jackson bütün bunları “demokrasinin inkişafı” olarak sunar.