AB'nin göz bebeği, eski sömürgesinin bağımsızlığını tam 78 yıl sonra tanıdı

Uzun süre Hollanda egemenliğinde kalan Endonezya'da, 1900'lü yıllarda bağımsızlık yanlısı, anti-emperyalist fikirler yaygınlaşmaya başlamış ve nihayet 1945 yılında özgürlük mücadelesi kanlı bir zaferle kazanılmıştı.

Ancak Endonezya bağımsızlığını 1945'te ilan etse de, sömürgecisi Hollanda için bunu kabul etmek kolay olmadı.

1945'ten 1949'a kadar 4 yıl boyunca yerli halka işkence, eziyet ve tecavüzler sürdü. 100 bine yakın Endonezyalı hayatını kaybetti. Yıllarca süren mücedele Hollanda'nın 27 Aralık 1949'daki Lahey Barış Konferansı'nda Endonezya'nın bağımsızlığını kabul etmesi ile sona erdi.

Ama Endonezya bağımsızlığını 1945'de ilan etmiş, 4 yıl boyunca da mücadeleyi sürdürmüştü.

78 YIL SONRA KABUL ETTİLER

78 yılın ardından Hollanda Temsilciler Meclisinde 'Endonezya' raporu sonrası 1945'teki bağımsızlık ilanı resmen kabul edildi.

Açıklamayı Hollanda Başbakanı Mark Rutte yaptı. Rustte, Endonezya’nın 1945'te “tamamen, kayıtsız ve şartsız” bağımsızlığına kavuştuğunu kabul ettiğini söyledi.

YILLAR SONRA 'BAĞIMSIZLIK GÜNÜ' KUTLAMASI

Rutte, bağımsızlık gününün kutlanmasına yönelik ortak bir içerik belirlemek için Endonezyalı mevkidaşı ile istişare edeceğini aktararak, “Bildirgeyi (Endonezya’nın 1945'te bağımsızlığını ilan eden bildirge) tarihi bir gerçek olarak görüyoruz.” dedi.

HOLLANDA KRALI ÖZÜR DİLEMİŞTİ

Hollanda Kralı Williem Alexander, Mart 2020’de, bağımsızlık mücadelesi döneminde yaşanan şiddet olayları nedeniyle Endonezya hükümetinden özür dilemişti.

Lahey Bölge Mahkemesi, 26 Mart 2020’de, Hollanda'nın, Endonezya’nın bağımsızlık mücadelesi sırasında Hollanda askerlerince Güney Sulawesi'de kurşuna dizilen 11 Endonezyalının ölümünde Hollanda’nın hukuka aykırı hareket ettiğine hükmetmişti.

YÜZLERCE ENDONEZYALI KURŞUNA DİZİLDİ

Dava, 1946-1947'de Hollanda'nın eski sömürgesi olan Endonezya'nın Güney Sulawesi eyaletinde kurşuna dizilen 11 erkeğin eş ve çocukları tarafından açılmıştı.

Mahkeme, Hollanda’nın hukuka aykırı hareket etmesi sebebiyle dul kalan 8 kadın ve 4 çocuğa 235 avro ile 10 bin avro arasında değişen miktarlarda tazminat ödenmesine karar vermişti.

Hollanda hükümeti, mahkemenin verdiği karar sonrasında, Endonezya'nın bağımsızlık mücadelesi sırasında kurşuna dizilen Endonezyalıların çocuklarına tazminat ödeyeceklerini açıklamıştı.

HOLLANDA SUÇLU BULUNDU

Farklı kurumlarca 2022'de Endonezya'daki bağımsızlık savaşına yönelik yapılan geniş çaplı bir araştırmaya göre, Hollanda Krallığı 1945-1950 döneminde “yapısal aşırı şiddetten” suçlu bulunmuştu.

Raporda, söz konusu dönemde köyler yakıldığı, insanların işkence gördüğü ve yargılanmadan infaz edildiği yer almıştı.

ENDONEZYA'NIN BAĞIMSIZLIK TARİHİ

Endonezya, Pasifik Savaşı'nın sona ermesinin ardından dönemin siyasi lideri Sukarno ve yardımcısı Muhammed Hatta'nın 1945'te radyodan okudukları bildirgeyle bağımsızlığını ilan etti.

Hollanda Krallığı, Sukarno'nun bağımsızlık ilanını tanımadığı gibi sömürge yönetimini devam ettirmek amacıyla Cava ve Sumatra adalarına asker çıkardı.

Krallık askerleri, sivil halka karşı yaptıkları katliamlarla savaş suçu işledi.

Bazı şehirlerde süren çatışmaların ardından Hollanda ve Endonezya arasında başlayan barış görüşmeleri, 27 Aralık 1949'da Hollanda Krallığı'nın yeni devletin bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlandı.

İslamiyet'in Müslüman tüccarlar tarafından yayıldığı Endonezya, 1511'de Portekiz tarafından işgal edilerek sömürge altına girdi. Ülke daha sonra İspanya, Hollanda ve İngiliz sömürgesi oldu.